Bevrijding

 

Bevrijding

Het was drie uur in de middag. Iedereen lag geveld door de tropische hitte ergens op z'n rug. Dat was volkomen normaal, de tijd van het jaar in aanmerking genomen. Ook de natuur demonstreerde een ongewone lusteloosheid. De wind was stilletjes ergens blijven hangen. Je kon dat zien aan het fijne gele stof op straat. Het bleef bewegingloos liggen. Zelfs de lichte blaadjes van de tamarinde bewogen niet en hingen er lusteloos bij. 9 augustus 1945. Het land en de levenden likten hun wonden na 5 jaar oorlog, waarvan 3 jaar bezet door de overwinnaar. Drie jaar lang angst, verlies, onderdrukking, vernedering, stukgereten familiebanden, onzekerheid. Toekomstloos, onderwijsloos. Hongerend in gevangenissen en kampen, schreeuwende bewakers, hoge witte muren en prikkeldraad, veel prikkeldraad. De stille straat, waar het gele zand bewegingloos in de kuiltjes bleef liggen, werd plotseling opgeschrikt. De deur van het Chinese restaurant, aan de overkant van de straat vloog open. De eigenaar verscheen in de deuropening en droeg een klandestien bewaarde radio naar buiten. Het ding stond knalhard aan en de oproeper van de Australische radio kondigde de capitulatie van de bezetter aan. Dat Engels was een bloedstollende sensatie, temeer omdat iedereen door de bezetters dag in dag uit werd ingeprent dat Engeland en Amerika vijanden waren. De hitte bleek plotseling geen belemmering meer. Iedereen was opgestaan uit z'n middagslaap. In de huizen van de sterk uitgedunde Nederlandse gezinnen kwam de hoop terug. De geïnterneerden zouden spoedig terug komen. En ze kwamen terug, met toevallig rijdende treinen. Een periode van chaotisch zoeken naar elkaar was begonnen. Iedereen was iedereen kwijt. Stond het huis er nog? "Mijn naam is zus en zo, weet u misschien waar mijn vrouw en kinderen zijn?" "Mijn kind is uit de trein gevallen en komt misschien met een volgende." "Wilt u zeggen dat ik doorgereisd ben naar Soerabaja?". De apocalyps van de hereniging was in volle gang. Men zocht elkaar in een gebied dat zich uitstrekte van Sumatra tot Nieuw-Guinea en van Japan tot Australië. Voor degene die de dans is ontsprongen, stil en gelaten wachten temidden van het overgebleven huisraad in de ouderlijke woning op de vader die nooit meer terug zal komen. En mocht er sprake zijn van hereniging, dan was dat maar voor korte tijd. Loslopende Nederlanders pasten niet in de politieke situatie van dat moment en na een korte vrijheidsroes werd hun horizon weer beperkt door hoge witte muren en prikkeldraad. De vrouwen en kleine kinderen in vrouwenkampen, de mannen in de gevangenissen. Pas na anderhalf jaar kwam de repatriëring op gang. Toen pas begon voor mij de tocht naar de vrijheid. In een volgepakte trein, zonder eten en sanitaire voorzieningen, ging ik van mijn geboorteplaats Madioen naar Batavia. Drie dagen en twee nachten duurde die nachtmerrie. Een rijdende gevangenis. De bewakers schreeuwden nog steeds. De willekeur was alom aanwezig. De trein moest toch ééns zijn bestemming naderen? Bestemming of eindbestemming? Ik kon mij geen voorstelling maken van de toekomst. Intuïtief wist ik dat het einde van de rit iets van doen had met veiligheid en vrede. In een door de Nederlandse militairen beschermd gebied moest het veilig zijn. In de loop van de derde dag hing ik uit de trein en zag de eerste militaire buitenpost. Een eenvoudige schuttersput gegraven in de rode aarde van Tanak Abang, een buitenwijk van Batavia. Drie Nederlandse militairen en de Nederlandse vlag! Een onbeschrijflijke vreugde maakte zich van mij meester. Het overschrijden van die demarcatielijn betekende voor mij Vrede en veiligheid. menu Indonesië  |  Home